Vreeswijk is een voormalig dorp en voormalige gemeente aan de
Lek in de
Nederlandse provincie
Utrecht. Sinds
1971 is het een wijk van
Nieuwegein. De wijk Vreeswijk heeft 3428 inwoners (2018)[1].
Geschiedenis
De geschiedenis van Vreeswijk gaat terug tot in het begin van de 9e eeuw, op de bezittingenlijst van de Sint-Maartenskerk te Utrechtwordt melding gemaakt van het dorp Vreeswijk als Fresionouuic (Friezenwijk). De exacte locatie van dit dorp is niet bekend. In de 14e eeuw verplaatste de kern van het dorp zich naar de directe omgeving van de rivier de Lek. Met de teloorgang van 't Gein ging Vreeswijk fungeren als voorhaven van de stad Utrecht. In 1373 begon de bouw van een houten
sluis in de
Vaartsche Rijn, op de plaats waar vandaag de dag zich nog steeds de Oude Sluis bevindt. De sluis werd gebouwd om Utrecht, dat enige jaren daarvoor zijn verbinding met de Rijn was kwijtgeraakt, opnieuw te verbinden.
Om het sluisje militaire bescherming te bieden werd een vestingwerk gebouwd, het blokhuis Gildenborgh waar tot 60 militairen gestationeerd konden worden. Hieruit ontwikkelde zich in de loop der eeuwen Vreeswijk.
Kaart van de gemeente Vreeswijk in 1867
De Oude Sluis met de Kleine Brug
De Platte Brug in de Oude Sluis
De sluis werd in de loop der jaren verbeterd en vernieuwd, en hield het uit tot 1815. In dat jaar stortte de sluis onverwacht in en stroomde het rivierwater naar binnen. Van 1822 tot 1824 werd de sluis herbouwd en ontstond de huidige Oude Sluis.
In het Rampjaar (1672) is door de Fransen ten oosten van Vreeswijk een schans aangelegd. In de 18e en 19e eeuw is het verdedigingswerk vervolgens diverse malen ver- of herbouwd en maakte het als Fort Vreeswijk deel uit van onder meer de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
In 1881 werd besloten tot de aanleg van het Merwedekanaal. Hiervoor werd de Koninginnensluis, met de Emmabrug en de Wilhelminabrug, gebouwd in de periode 1882-1886. Het in 1892 geopende kanaal maakte van Vreeswijk een belangrijke scheepvaartplaats. De haven van Vreeswijk wordt nog gebruikt en op veel nautische kaarten staat 'Vreeswijk' in plaats van 'Nieuwegein' aangegeven, alhoewel door de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal vanaf 1931 het merendeel van het economisch scheepvaartverkeer zich over die route begeeft. Tevens gaat veel scheepvaartverkeer anno 2006 door, de aan de noordoostkant van Vreeswijk gelegen Prinses Beatrixsluizen in het Lekkanaal. Vanaf deze sluizen kan men via het "Schuttevaerpad" te voet het oude dorp Vreeswijk bereiken.
Om schipperskinderen een goede opleiding te geven werd er in 1915 het Prins Hendrik Internaat geopend.
Na de Tweede Wereldoorlog groeide de bevolking van Vreeswijk sterk en werd de woonwijk Zandveld gebouwd. In 1971 werd besloten de gemeenten Vreeswijk en Jutphaas samen te voegen tot een nieuwe groeikern, Nieuwegein.
Vreeswijk is sindsdien binnen Nieuwegein een van de twee oude kernen (samen met Jutphaas). In Vreeswijk is een klein winkelcentrum en er is een aantal restaurants. Een deel van Vreeswijk is een beschermd dorpsgezicht met uitbreiding.
Nieuw-Vreeswijk
Nieuw-Vreeswijk is een nieuwbouwuitbreiding van Vreeswijk, gebouwd tussen 2005 en 2007. Het gebied bestaat uit 425 woningen, waarvan 30% sociale woningbouw. Nieuw-Vreeswijk ligt tegen het noorden aan van het oude dorp Vreeswijk. Aan de oostkant grenst het aan het Merwedekanaal en de Vaartsche Rijn. Bedrijventerrein De Wiers grenst aan de noordkant van de nieuwbouwwijk.
Op de plaats waar nu Nieuw-Vreeswijk ligt was tot voor de bouw nog een gedeelte van industrieterrein De Wiers gevestigd. Met name het bedrijf "Eurogrit" was kenmerkend voor die plaats. Nadat de bedrijven verhuisd zijn naar andere plaatsen kon er begonnen worden met het bouwen van de nieuwbouwwijk.
Nieuw-Vreeswijk heeft erg specifieke kenmerken, zo is er een deel van de buurt nagebouwd als een oud schippersdorp. Dit als verwijzing naar de geschiedenis van Vreeswijk. Omdat de buurt een nieuwbouwuitbreiding van Vreeswijk is, is er gekozen voor de naam Nieuw-Vreeswijk. Ook is er een passantenhaven te vinden waar recreanten in het zomerseizoen hun schip kunnen afmeren om Vreeswijk en Nieuw Vreeswijk te bezoeken en eventueel te overnachten.
Iets ten oosten van de buurt, aan de overkant van de Vaartsche Rijn, ligt "De Punt"; een deel van het oude Vreeswijk, waar tevens het oude schippersinternaat het "Prins Hendrik Internaat" staat. De noordpunt van "De Punt", waar de Vaartsche Rijn en het Merwedekanaal bij elkaar komen, is ook een onderdeel van het nieuwbouwproject.
Ook onderdeel van het project is de "museumwerf". Dit is een museum waar oude schepen, boten en andere scheepswaren te bezichtigen zijn. Nieuw-Vreeswijk en de museumwerf werden in oktober 2005 geopend door minister Dekker van VROM.
2024 (9)
